GIẢI THƯỞNG NOBEL Y HỌC NĂM 2021

Giải thưởng Nobel về Y học năm 2021 đã vinh danh hai nhà khoa học: David Julius và Ardem Patapoutian cho những phát minh của họ về cơ chế thụ cảm nhiệt độ và xúc giác.

Tại buổi lễ được tổ chức ở Thủ đô Stockholm (Thụy Điển), Viện Karolinska công bố Giải thưởng Nobel Y học năm 2021 được trao cho hai nhà sinh học người Mỹ là David Julius (65 tuổi) và Ardem Patapoutian (53 tuổi) vì những phát hiện quan trọng “mang tính đột phá” liên quan đến cơ chế thụ cảm nhiệt độ và xúc giác.

Những khám phá của hai nhà khoa học này đã giúp giải thích cách thức hệ thống thần kinh của con người phát đi các tín hiệu đối với nhiệt độ nóng, lạnh và xúc giác.

Nhà sinh học Ardem Patapoutian đã sử dụng các tế bào nhạy cảm với áp suật để khám phá một lớp cảm biến mới sở hữu cơ chế phản ứng với các kích thích cơ học trong da và các cơ quan nội tạng.

Trong khi đó, nhà khoa học David Julius đã phát minh ra việc sử dụng capsaicin một hợp chất cay có nguồn gốc từ quả ợt gây ra cảm giác nóng, để xác định một cảm biến tại các đầu dây thần kimh của da khi phản ứng với nhiệt độ.

Những phát hiện trên đã “vén màn một trong những bí mật của tự nhiên thông qua việc giải thích ở mức phân tử cách nhiệt độ và các kích thích cơ học được chuyển đổi thành những tín hiệu thần kinh”

Hình 1. Chân dung 2 nhà khoa học đạt giải Nobel Y học 2021 (David Julius (bên trái) và Ardem Patapoutian (bên phải))

Đại dịch viêm đường hô hấp cấp Cobid-19 khiến lễ trao Giải thưởng Nobel theo truyền thống phải điều chỉnh hình thức tổ chức trong hai năm liên tiếp, song không thể thay đổi thời điểm công bố chủ nhân của các giải thưởng danh giá thường niên vốn được mong chờ này.

Giải thưởng Nobel Y học năm 2020 đã được trao cho ba nhà khoa học Harvey J. Alter (Mỹ), Michael Houghton (Anh) và Charles M. Rice (Mỹ) để vinh danh công trình nghiên cứu giúp giải thích nguồn gốc chính gây bệnh viêm gan qua truyền máu mà không phải do virus gây viêm gan A và B. Nhờ công trình của họ nền y học thế giới có khả năng thực hiện xét nghiệm máu và phát triển thuốc điều trị mới, cứu sống hàng triệu người.

Trong khuôn khổ của bài Tổng quan này, chúng tôi xin chỉ trình bày về giải thưởng Nobel Y học năm 2021.

Chủ nhân mới của giải thưởng Nobel Y học năm 2021 được công bố vào chiều 4/10/2021, đã vinh danh hai nhà sinh học người Mỹ là David Julius và Ardem Patapoutian. Những phát hiện đoạt Giải Nobel Y học năm 2021 là cơ sở điều trị cho hàng loạt tình trạng bệnh, trong đó có đau mãn tính.

“Khả năng nhận cảm nóng, lạnh và xúc giác có vai trò quan trọng đối với khả năng sinh tồn. Đây là nền tảng cho tương tác giữa chúng ta với thế giới xung quanh”-Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska (Thụy Điển) khẳng định, đồng thời nhấn mạnh công trình của hai nhà khoa học này đã đặt nền móng cho các nghiên cứu sâu rộng, giúp con người gia tăng hiểu biết một cách nhanh chóng về cơ chế cảm nhận nóng, lạnh cũng như các kích thích cơ học.

Hình 2. Sơ đồ sơ lược về công trình được trao giải Nobel Y học 2021

Theo Hội đồng Nobel, những phát hiện của hai ông David Julius và Ardem Patapoutian đang được sử dụng để phát triển phương pháp điều trị cho hàng loạt tình trạng bệnh, trong đó có đau mãn tính.

Chiến thắng của hai nhà khoa học này khiến nhiều người không khỏi bất ngờ, bởi họ không nằm trong nhóm được dự đoán có khả năng đoạt giải cao nhất. Được kỳ vọng nhiều nhất là những người đi tiên phong trong hành trình phát triển công nghệ mRNA để mở đường cho những nỗ lực bào chế vaccin Covid-19 Pfeizer/BioNTech và Moderna hoặc những nhà nghiên cứu hệ thống miễn dịch của cơ thể.

Tuy vậy, theo Thư ký Hội đồng Nobel Thomas Pertman khẳng định phát hiện của hai ông David Julius và Ardem Patapoutian là “quan trọng nhất” ở lĩnh vực Sinh lý học và Y học năm 2021. Với vaccin  Covid-19, Hội đồng Nobel chỉ cho rằng thành tựu này được phát triển dựa trên những phát hiện cơ bản đã được đề cử từ trước.

 GS.TS.NGND. Lê Gia Vinh

(Tham khảo và tổng quan)